Trung sĩ Ivan Zhytnik thực hiện cuộc gọi tuyệt vọng cuối cùng với gia đình từ một hầm trú ẩn ở Avdeevka, khi lực lượng Nga khép vòng vây.
Lớp phòng thủ của Ukraine ở thành phố Avdeevka khi đó đang sụp đổ và phần lớn thành viên lữ đoàn của Zhytnik đã rút lui để bảo toàn lực lượng, chỉ còn lại anh và 5 đồng đội mắc kẹt trong một hầm trú ẩn tại chốt phòng ngự Zenit.
“4 người bị thương, rất nặng, không thể đi được. Một người có thể di chuyển nhưng khó khăn”, Zhytnik, 31 tuổi, nói trong cuộc gọi video với chị gái Kateryna vào sáng 15/2, cho biết thêm rằng người thứ 6 đã tình nguyện ở lại để giúp đỡ họ. “Tất cả sĩ quan đều rút rồi, toàn bộ. Họ để chúng em lại”.

Tình cảnh khó khăn của những người lính này phần nào cho thấy một câu hỏi hóc búa đối với giới lãnh đạo Ukraine trong bối cảnh họ phải đối mặt các cuộc tấn công không ngừng gia tăng từ Nga với nguồn lực ngày càng cạn kiệt: Khi nào nên chấp nhận mất đất.
Các lãnh đạo Ukraine nói rằng mỗi tấc lãnh thổ đều xứng đáng được bảo vệ đến cùng, nhưng quân đội của họ đang suy yếu sau cuộc phản công thất bại vào năm ngoái và gói viện trợ bổ sung rất cần thiết từ Mỹ đang bị mắc kẹt. Nga, với quân đội hùng hậu hơn và nền kinh tế vẫn đứng vững sau hàng loạt lệnh trừng phạt từ phương Tây, đang tăng tốc chiến dịch tấn công.
2024 sẽ là năm Ukraine phải duy trì thế phòng thủ nhằm hạn chế tổn thất về lãnh thổ. Kiev cũng cần câu giờ để tái thiết lực lượng, với mục tiêu giành lại một phần nào đó trong khoảng 20% lãnh thổ Moskva đang kiểm soát.
Đây là một phép tính đòi hỏi phải cân nhắc kỹ lưỡng giữa việc bảo vệ đất hay giữ nguồn lực khan hiếm của mình, trong đó có cả mạng sống binh lính và tinh thần chiến đấu của họ.
Lúc đầu, Zhytnik hy vọng được đồng đội đến giải cứu. Nhưng sau một ngày rưỡi chờ đợi mà không ai đến đón, anh chấp nhận trở thành tù binh và chỉ còn biết bám víu vào lòng thương xót của đối phương. Trong một số cuộc gọi video cuối cùng được người thân ghi lại, có thể nghe thấy anh quay sang trao đổi với ai đó bên ngoài hầm trú ẩn.
“Họ đến chưa”, anh rể Dmytro Shubin hỏi Zhytnik trong video, đề cập đến lực lượng Nga đang áp sát căn hầm để bắt 6 binh sĩ Ukraine làm tù binh.
“Rồi”, Zhytnik trả lời.
Khi cuộc phản công của Ukraine bị đình trệ vào mùa thu năm ngoái, Nga đã tận dụng cơ hội để giành lại thế chủ động và tiến hành các cuộc tấn công ồ ạt vào Avdeevka.
Ukraine ban đầu chống đỡ tương đối tốt, phá hủy hàng chục xe bọc thép và vô hiệu hóa hàng trăm lính Nga. Nhưng các cuộc tấn công không ngừng nghỉ của Moskva đã cho thấy họ quyết tâm khiến Kiev phải gục ngã.
Zhytnik, cựu tài xế taxi nhập ngũ chỉ vài tuần sau khi Nga phát động chiến sự tại Ukraine, đã được điều động cùng Lữ đoàn Cơ giới 110 đến chốt Zenit, vị trí phòng thủ quan trọng cách Avdeevka khoảng 1,5 km về phía nam.
Giống như nhiều người lính khác, anh dùng sự hài hước để đương đầu với thực tại nghiệt ngã của chiến sự. Trong một video đăng trên TikTok, Zhytnik giả vờ nói chuyện điện thoại với mẹ khi đứng giữa hố bom. “Pháo kích gì cơ? Mọi thứ đều ổn”, anh nói.
Mykola Savosik, đồng đội của Zhytnik, thường nhận được đồ dùng tiếp tế từ người chị họ, chứa những thứ cần thiết và quà tặng như hạt ngũ cốc, kẹo hay tất chân.
Mùa đông đến, lợi thế về hỏa lực của Nga ngày càng tăng khi bế tắc chính trị ở Mỹ đã cản trở nguồn viện trợ quan trọng cho Ukraine. Thiếu thốn đạn pháo, lực lượng Ukraine ở Avdeevka không thể ngăn cản bộ binh Nga tiến công và giao tranh với họ ở cự ly gần. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã đến thăm khu vực vào tháng 12, ghi nhận tình trạng thiếu hụt đạn dược nghiêm trọng, nhưng báo hiệu ý định không rút lui.
Chốt Zenit trở nên đặc biệt dễ bị tổn thương khi lực lượng Nga siết chặt vòng vây. Hồi tháng một, Savosik đề nghị chị họ ngừng gửi đồ tiếp tế vì chúng gần như không thể đến tay anh cùng các đồng đội. Khi chị hỏi thăm tình hình, anh chỉ trả lời: “Còn sống”.