Nối lại đàm phán Mỹ – Nga: Yếu tố cốt lõi
Sự tương tác giữa Nga và Mỹ hiện chỉ giới hạn ở các kết nối giữa các cơ quan ngoại giao, quốc phòng. Lần cuối cùng lãnh đạo hai nước có cuộc hội đàm là vào tháng 6/2021 ở Geneva. Dưới thời Tổng thống Joe Biden, bất đồng quan điểm giữa hai cường quốc không ngừng leo thang. Trước khi tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, Chính quyền Tổng thống Vladimir Putin đã đưa ra những đề xuất liên quan đến bảo đảm an ninh bình đẳng và không thể chia cắt của Nga, nhưng thực thế đã bị phương Tây phớt lờ. Kể từ khi cuộc xung đột Nga – Ukraine nổ ra, Mỹ và phương Tây không trực tiếp tham chiến nhưng tăng cường trợ giúp Ukraine các trang thiết bị vũ khí hiện đại, áp đặt nhiều biện pháp cấm vận kinh tế ngặt nghèo đối với Nga… Trong tính toán của Mỹ và phương Tây, căng thẳng giữa Nga và Ukraine leo thang giúp Mỹ và phương Tây có thể đạt được nhiều mục tiêu chiến lược. Việc Nga tiếp tục “sa lầy” vào cuộc chiến sẽ là cơ hội để Mỹ và phương Tây tranh thủ tái thiết cục diện an ninh châu Âu và tạo dựng các cơ chế kinh tế không có sự tham gia của Nga theo hướng có lợi cho Mỹ và phương Tây; đồng thời, làm suy giảm sức mạng tổng hợp quốc gia của Nga trên trường quốc tế. Có thể nói, kể từ khi Chiến tranh Lạnh, không có một quốc gia nào nhận được sự hỗ trợ mạnh mẽ về trang bị vũ khí hiện đại như Ukraine, và cũng không có một quốc gia nào hứng chịu nhiều biện pháp cấm vận, trừng phạt khắc nghiệt như Nga phải đối mặt.
Giới phân tích cho rằng, chiến thắng vang dội của ứng viên đảng Cộng hòa Donald Trump mở ra cánh cửa đàm phán nhằm hạ nhiệt căng thẳng giữa Mỹ – Nga. Bản thân hai nhà lãnh đạo cũng đã có những phát biểu “để ngỏ” khả năng này. Ngày 7/11, tại hội nghị thường niên Câu lạc bộ thảo luận quốc tế Valdai lần thứ 21, Tổng thống Vladimir Putin đã chúc mừng chiến thắng của ông Trump và tuyên bố sẵn sàng tiếp xúc với nhà lãnh đạo mới của Mỹ. Về phần mình, ông Trump cũng thường xuyên thừa nhận về khả năng đối thoại với nhà lãnh đạo Nga. Trên thực tế, ngày 10/11, truyền thông phương Tây đưa tin, ông Trump đã có cuộc điện đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin. Cuộc điện đàm diễn ra vào ngày 7/11, tức chỉ 2 ngày sau cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, và là cuộc điện đàm đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo kể từ khi ông Trump thắng cử.
Theo Nhà sử học người Mỹ và Giáo sư của Đại học Harvard Vladimir Brovkin nhận định, mối quan tâm chính của ông Trump sẽ là những vấn đề chính trị trong nước, nhưng sự trở lại của ông, bằng cách này hay cách khác, sẽ mở ra nhiều cơ hội hơn để giải quyết xung đột Ukraine. Donald Trump luôn tự nhận mình là một nhà đàm phán và ưa thích thực hiện các thỏa thuận. Trong khi đó, Tổng thống Nga Vladimir Putin được đánh giá là một nhà kỹ trị với kỹ năng ngoại giao xuất sắc. Những kinh nghiệm làm việc với Tổng thống Donald Trump trong nhiệm kỳ đầu của ông (2017 – 2020) sẽ giúp ông Putin biết tìm ra cách tiếp cận phù hợp để đạt được một số thỏa hiệp.
Tuy nhiên, trái ngược với quan điểm trên, Phó Chủ tịch Hội đồng Liên bang Nga Konstantin Kosachev cho rằng, mặc dù lãnh đạo hai nước đã “hé mở” về cánh cửa đàm phán, song không có gì bảo đảm quan hệ Mỹ – Nga sẽ nhanh chóng hạ nhiệt sau khi ông Trump nhậm chức vào tháng 1 năm sau, đặc biệt là những quyết định chính sách của ông Trump sẽ bị tác động phần nào bởi quyền lực ở Quốc hội và điều này cũng đã xảy ra trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông. Có một thực tế là, mặc dù có những khác biệt căn bản về nhiều vấn đề chính sự của nước Mỹ, song đảng Cộng hòa và Dân chủ có sự đồng thuận, nhất trí cao trong cách tiếp cận với Nga. Do đặc điểm của hệ thống chính trị Mỹ và vai trò của lưỡng viện Quốc hội, triển vọng bình thường hóa quan hệ giữa hai cường quốc, theo ông Konstantin Kosachev, là khá thấp và mơ hồ.